Poradnik medyczny

Oczy

Prawidłowe ciśnienie wewnątrzgałkowe nie przekracza 18-20 mmHg (słupa rtęci). Przy jaskrze jest ono znacznie wyższe. Nadmiernie wysokie ciśnienie śródgałkowe wynika z jednej strony ze zwiększonej produkcji cieczy wodnistej, z drugiej zaś z gorszego odpływu tej cieczy z kąta przesączania (kąta rogówkowo-twardówkowego).
Często nie udaje się ustalić przyczyny jaskry. Znany jest pogląd odnośnie dziedzicznego występowania tej choroby.
Istotne znaczenie przypisuje się długotrwałemu, zwłaszcza
miejscowemu, stosowaniu kortykosteroidów.
Jaskra nie leczona prowadzi do postępującego upośledzenia widzenia obwodowego (badanie pola widzenia), a następnie również centralnego. Ponieważ ubytki widzenia
jednego oka "pokryte są" przez zdrowe drugie oko, dlatego wykrycie choroby możliwe jest jedynie wtedy, kiedy oczy
bada się osobno (patrzenie wyłącznie chorym okiem).
Często na trop choroby naprowadzają skargi na bóle głowy i bliżej nieokreślone zaburzenia widzenia.
Ostry napad jaskry jedno- lub obustronnej jest następstwem nagłego zatrzymania odpływu cieczy wodnistej z kąta rogówkowo-twardówkowego. Oto objawy ostrego napadu jaskry:

• nagłe pogorszenie widzenia, ból oka (oczu), ból głowy, nadmierne rozszerzenie źrenicy (źrenic),
• ciśnienie wewnątrzgałkowe większe niż 20 mmHg (słupa rtęci),
• iekiedy mdłości i wymioty, towarzyszące bliżej nieokreślonym bólom brzucha W jaskrze już istniejącej

Systematycznie stosować zaordynowane przez lekarza medykamenty o działaniu zwężającym źrenice i ułatwiającym odpływ cieczy wodnistej (np. krople do oczu zawierające pilokarpinę).
Systematycznie dokonywać pomiarów ciśnienia wewnątrzgałkowego (niekiedy przez całe życie).
Dokonywać pomiarów ciśnienia tętniczego; jaskra często towarzyszy nadciśnieniu tętniczemu.
Przy każdym podejrzeniu jaskry.
Koniecznie, jeśli odczuwa się ból głowy i występują zaburżenia widzenia. Przy utrzymującym się przez dłuższy czas wzmożonym ciśnieniu śródgałkowym może wystąpić nieodwracalne uszkodzenie narządu wzroku!
Jeśli stwierdzono jaskrę, niezbędne są systematyczne badania kontrolne.
Takie zaburzenia, jak nieostre widzenie, plamy w polu widzenia, pojawianie się tęczy wokół źródła światła stanowią bezwzględne wskazanie do udania się do okulisty.

Ciało obce w oku

Obecność obcej substancji na powierzchni lub wewnątrz gałki ocznej:

• płynu,
• ciała stałego,
• substancji gazowej.

Objawy i dolegliwości:

• łzawienie,
• zaczerwienienie,
• pieczenie,
• ból.

Ciało obce może znajdować się:

• w obrębie spojówek,
• w obrębie rogówki,
• wewnątrz gałki ocznej.

Najczęściej ciało obce ulega samoistnemu wypłukaniu dzięki obfitemu łzawieniu. Jeśli uczucie obecności obcego ciała w oku i towarzyszące temu łzawienie i pieczenie nie mijają po kilku minutach. Jeśli chory odczuwa znaczny ucisk w obrębie gałki ocznej. W przypadku znacznego przekrwienia i obrzęku. Jeśli inna osoba stwierdzi, że ciało obce w oku może być groźne. Jeśli mamy do czynienia z chemikaliami (kwasy, ługi, pył wapienny i cementowy); substancje te mogą poważnie uszkodzić narząd wzroku, jeżeli się ich szybko nie usunie. Wszystkie uszkodzenia rogówki muszą być leczone wyłącznie przez specjalistę; blizny i zmętnienia w obrębie rogówki grożą trwałymi upośledzeniami wzroku!

Zapalenie spojówek

Zaczerwienienie jednego lub obojga oczu z towarzyszącym uczuciem swędzenia, pieczenia. Jest to bardziej przykre niż bolesne.
Spojówka gaikowa i powiekowa jest mniej lub bardziej zaczerwieniona. Niekiedy w obrębie spojówki widać rozszerzone naczynia krwionośne. Najczęściej towarzyszy temu:

• nadmierne łzawienie,
• światłowstręt.

Przyczyny zapalenia spojówek:

• podrażnienie przez dym papierosowy, opary substancji chemicznych, chlor (w basenach kąpielowych),
• uczulenie (np. katar sienny )
• infekcja wirusowa (przeziębienie, odra),
• infekcje bakteryjne (lepka, niekiedy ropna i zeskorupiała wydzielina zapalna sklejająca powieki w czasie snu). Bakteryjne zapalenie spojówek najczęściej występuje u dzieci.

Zapalenie spojówek rzadko towarzyszy innym, poważniejszym chorobom oczu, takim jak jaskra, zapalenie tęczówki lub owrzodzenie rogówki.
Jak sobie radzić

• oszczędzać oczy, chronić przed światłem,
• nie używać przeterminowanych (i o nieznanym składzie) kropli do oczu,
• wyeliminować substancje drażniące (chlor); używać okularów pływackich.

Ręczniki i myjki chorego nie powinny być używane przez innych członków rodziny (zapobieganie szerzeniu się infekcji bakteryjnej).
W razie światłowstrętu nosić ciemne (przeciwsłoneczne) okulary.
Nie stosować kompresów.
Jeśli zapalenie spojówek jest objawem kataru siennego.

Jęczmień

Ostre, ograniczone, ropne zapalenie gruczołów zlokalizowanych:

• w obrębie górnej i dolnej powieki,
• w pobliżu cebulek rzęs. Przyczyną jęczmienia jest najczęściej infekcja bakteryjna (gronkowcowa) z tendencją do nawrotu. Schorzenie ma charakter wyłącznie miejscowy. Niekiedy wystarcza usunięcie rzęsy (otwarcie ujścia gruczołu umożliwia odpływ wydzieliny ropnej).

Stosować okłady z gazy nasączonej rumiankiem w celu:

• zmniejszenia bólu,
• przyspieszenia "dojrzewania jęczmienia".

Kiedy udać się do lekarza

Jeśli jęczmień powiększa się, nie otwiera i nie opróżnia samoistnie.
Jeśli bóle się nasilają.
W razie nawrotów

Zez

Wadliwe ustawienie gałek ocznych w wyniku czego szlaki wzrokowe obu oczu nie spotykają się w jednym miejscu. Gałka oczna osadzona w oczodole poruszana jest przez sześć mięśni. Wzajemna współpraca obu oczu umożliwia właściwą ocenę odległości, szybkości poruszających się przedmiotów i widzenie przestrzenne (trójwymiarowe). Zez może być defektem wrodzonym lub nabytym. Zez występuje zwykle jednostronnie. Może być zbieżny lub rozbieżny.

Zezujące małe dzieci nie są w stanie wykorzystywać wrażeń odbieranych przez jedno z oczu. W następstwie tego nie dochodzi u nich do rozwoju widzenia przestrzennego. Aby defekt ten nie utrwalił się na całe życie, niezbędna jest wczesna jego korekcja. Zez dziecięcy może wystąpić w następstwie różnego widzenia jednym i drugim okiem, np. jedno oko jest krótkowzroczne, drugie nadwzroczne. Różnice te mogą być skorygowane za pomocą szkieł korekcyjnych.

Zez nabyty u dorosłych, będący następstwem uszkodzenia nerwów mięśni ocznych lub ich porażeń, charakteryzuje się podwójnym widzeniem, wynikającym z braku koordynacji ruchów obu gałek ocznych. W przypadku zeza nie można leczyć się samemu. Każdy rodzaj zeza wymaga konsultacji u lekarza. Z chwilą pojawienia się zeza. Zdolność obuocznej fiksacji zwykle wykształca się u dzieci dopiero w pierwszych latach życia. Zez pojawiający się chwilowo w stanach zmęczenia nie wymaga leczenia. Jeśli jednak u noworodka lub małego dziecka kierunek patrzenia jednym okiem odbiega stale od normalnego patrzenia obuocznego, należy możliwie szybko skontaktować się z lekarzem. Warunkiem wyleczenia zeza jest wyłącznie wczesna korekcja wady. Możliwości korekcji są różne: szkła korekcyjne, przesłonięcie jednego ze szkieł optycznych okularów, zabieg operacyjny. Pojawienie się zeza u dorosłych wymaga bezwzględnie porady lekarskiej. Do najczęstszych przyczyn należy uszkodzenie nerwów ocznych u chorych na cukrzycę. Niekorzystny wpływ (wzmożony ucisk na mózg) wywiera również tworzenie się nowych naczyń krwionośnych.

Zapalenie powiek

Zapalenie krawędzi powiek.
Brzegi powiek pokrywają się żółtą lub zielonkawą, ropną wydzieliną. W czasie snu dochodzi niekiedy do sklejania się powiek. W odróżnieniu od zapalenia spojówek proces chorobowy nie obejmuje białkówki, która nie ulega zaczerwienieniu (objaw przekrwienia).
Zapalenie powiek często występuje:

• u noworodków w kilka dni po porodzie,
• u małych dzieci po przeziębieniu.

Może występować również u dorosłych; brzegi powiek ulegają zaczerwienieniu i swędzą.
Schorzenie nie pogarsza ostrości widzenia.
U noworodków i małych dzieci przemywać oczy ciepłą wodą za pomocą gazików jednorazowego użycia.
U dorosłych usunąć z rzęs i brzegów powiek mniej lub bardziej przylegającą wydzielinę zapalną, używając ciepłej wody lub roztworu rumianku.

Poradnik:

Wady wzroku